Vazen, tussen ambacht en kunst

Hoe het project is ontstaan

Het begon allemaal met de expositie 'stilleven' in De Pont museum in Tilburg waar 100 vazen door 99 kunstenaars waren gedecoreerd en tentoongesteld.

Dit idee leek mij interessant om ook in Ede uit te voeren, ook met een standaard vaasvorm die voor alle deelnemers hetzelfde is maar wel met de mogelijkheid om iets aan de vorm te veranderen. In juni 2014 schreef ik een projectvoorstel dat in december 2014 is goedgekeurd door het Fonds voor Cultuurparticipatie voor subsidiering.

Het uitgangspunt is een 30cm hoge, functionele vaasvorm die door amateur- en professionele kunstenaars gevormd en gedecoreerd wordt. Omdat alle deelnemers aan dit project eenzelfde vaasvorm als uitgangspunt hebben is het interessant te zien hoe deze vaas onder de handen van (amateur)kunstenaars verandert in beeldende kunst, design, toegepaste kunst of gewoon ambachtelijk blijft.

Keramiek en kunstenaars

Niet lang geleden is een vaas, gevonden in een leegstaand huis in London, verkocht voor maar liefst £ 43 miljoen! Het breekt daarmee records want nooit eerder werd er zoveel voor welke vorm van Chinese kunst betaald. Het maken, en meer nog, het decoreren van vazen heeft menig kunstenaar geïnspireerd. Op de top van zijn roem startte Pablo Picasso met modelleren het decoreren van aardewerk. Geïnspireerd door voorbeelden uit de klassieke oudheid, mythologie en exotische culturen schept Picasso in amper tien jaar tijd een omvangrijk keramisch collectie. Hij ziet in de vaas zelf een vrouwelijke vorm die hij als zodanig decoreert.

Kunstenaar Armando (1929) blijft onvermoeibaar schilderen, beeldhouwen en dichten, maar heeft daarnaast een nieuwe passie ontdekt: keramiek. Aanvankelijk glazuurde hij vooral schalen en tegels, maar nu richt hij zich op bijna menshoge vazen die eerder aan beelden doen denken dan aan sierobjecten. Waar professionele keramisten het glazuur gelijkmatig opbrengen, gebruikt Armando verschillende glazuurdiktes. Hij bewerkt de kleihuid van de vazen alsof het schildersdoeken zijn. Niet alleen met kwasten, maar ook met zijn vingers en handen brengt hij het glazuur op in zijn favoriete kleuren zwart, rood en blauw. Zijn handafdrukken staan soms letterlijk in het glazuur. Aan de vorm van een vaas stelt Armando geen specifieke eisen, wel persoonlijke. Het belangrijkste criterium is dat hij er zin in krijgt om de rondingen van zo'n blanke vaas aan te vallen met een tekening vol passie en gevoel.

Ook in de designwereld nemen vazen een belangrijke plaats in. Kenmerken van Dutch Design zijn dat de producten minimalistisch, experimenteel, innovatief, eigenzinnig en humoristisch zijn. De Hollandse nuchterheid zie je in veel producten terug. Niet te veel poespas. Hella Jongerius is een bekende Dutch designer. Zij ontwierp enkele jaren geleden een prachtige vaas voor de aardewerkfabriek Koninklijke Tichelaar Makkum. De bovenste helft heeft een gebroken wit glazuur en is beschilderd met een grove penseelstreek in traditioneel blauw, groen of rood. Toen Hella Jongerius werd gevraagd een vaas voor IKEA te ontwerpen, stond de Dutch Design-wereld even op z'n kop. Want hoe combineer je de hoge kwaliteitseisen en conceptuele uitgangspunten die een ontwerpster als Jongerius hanteert met de Design for all-visie van IKEA? Een 'echte' Jongerius bezitten, betekent zoiets als een museumstuk in huis hebben, en dat is toch iets anders